اصطلاحات دندانپزشكي نوين

ايمپلنت (Implant)
ايمپلنت دنداني يك پيچ است كه به عنوان ريشه‌ دندان توسط يك متخصص، درون فك قرار داده مي‌شود.
                 
آمالگام (Amalgam)
آمالگام، ماده پركننده ايده‌آل در دندانپزشكي و مركب از ۵۰% جيوه ۳۴/۵% نقره ، ۹% قلع ، ۶%مس و ۰/۵% روي مي باشد. https://clck.ru/RS3k3 آمالگام آلياژي است كه دو فلز اصلي تشكيل دهنده آن جيوه و نقره است و عناصر ديگر مانند قلع و مس براي ايجاد بعضي خواص به اين تركيب اضافه شده‌اند. آمالگام قبل از تركيب شدن براي آلياژ به صورت دو قسمت پودر و مايع وجود دارد.
            
اباتمنت (Abutment)
ايمپلنت دنداني از دو جز اصلي ساخته شده‌ است. يكي فيكسچر و ديگري اباتمنت. ابتدا به جاي دنداني كه از دست داده‌ايد فيكسچر در داخل استخوان فك شما كار گذاشته مي‌شود و سپس بر روي آن اباتمنت همراه با روكش ساخته شده قرار خواهد گرفت.
   
كامپوزيت (Composite)
مواد دنداني (مواد ترميمي سفيد) كه در دندانپزشكي براي ترميم تاج و يا چسباندن (ترميم همرنگ دندان) استفاده مي شود و از تركيبات مختلفي ساخته مي شود مثل رزين و ذرات كوارتز. اتصال مواد كامپوزيتي به دندان، «باندينگ» خوانده مي شود.كامپوزيت ها ابتدا تنها براي دندان هاي قدامي (جلويي) به كار مي رفت تا هم رنگ دندان باشد اما هم اكنون انواع مختلفي از آن براي همه نواحي دنداني از جمله انواع مخصوص دندان هاي خلفي (عقبي) نيز ارائه شده است.كامپوزيت ها به دو صورت خودسفت شونده https://v.ht/24CO يا سلف كيور (Self Cure) باشند و يا با نورسفت شونده يا لايت كيور (Light Cure) موجود مي باشند. انواع سلف كيور امروزه كاربرد كمتري دارند و لايت كيورها به دليل استحكام و دوام، بيشتر مورد استفاده قرار مي گيرند.
                 
بليچينگ (Bleaching)
با گذشت زمان و افزايش سن معولاً دندان ها دچار تغيير رنگ مي‌ گردند. اين تغيير رنگ در اثر تغيير مواد معدني مينا و عاج صورت مي‌گيرد، به كلام ديگر انسجام مينا به مرور كم شده و شفافيت خود را از دست مي‌دهد. بليچينگ پروسه اي ست كه طي آن با استفاده از مواد اكسيدكننده شميايي، دندان هاي طبيعي تغيير رنگ يافته، سفيد مي شوند (طي اين روند رنگ دندان ها نسبت به حالت اوليه روشن تر مي شود). جنس دندان از عوامل تعيين كننده در ميزان سفيد شدن دندان است. بر اساس اينكه سفيد كردن دندان در مطب انجام شود و يا در خانه، به دو صورت Home Bleach و Office Bleach نامگذاري مي شود و شيوه آنها نيز متفاوت است.
                  
اچ كردن (Etching)
استفاده از ژل اسيدي براي ايجاد سطح سخت ميكروسكوپيك برروي ميناي دندان يا عاج دندان به منظور ايجاد قابليت پيوند آن با رزين ها.
                                                       
اف آر سي (FRC)
روشي مقرون به صرفه براي جايگزيني دندان از دست رفته است كه در آن به جاي فلز، كامپوزيت هاي تقويت شده با فايبر، پليمرهاي تقويت شده با الياف به همراه كامپوزيت استفاده مي شود. قاب فيبر به دندان طبيعي با چسب متصل شده مي شود بطوري كه باند بين كامپوزيت و ميناي دندان قدرتمندترين پيوند ممكن در دهان است.
                      
اوردنچر (Overdenture)
اوردنچر نوعي دست دندان است كه در دهان بر روي تعدادي پايه قرار مي گيرد. اين پايه ها مي توانند دندان هاي بيمار باشند كه عصب كشي شده و كوتاه مي شوند تا در زير دست دندان قرار بگيرند و يا اين پايه ها مي توانند ايمپلنت هايي باشند كه در فك بيمار قرار داده شده اند.
                                                   
بازسازي تاج (Build-up)
به بازسازي تاج دندان كه در اثر پوسيدگي، شكستگي يا تراش از بين رفته باشد، به كمك مواد ترميمي و يا روش هاي ديگر گفته مي شود و معمولاً پس از بيلدآپ تاج دندان، روي آن روكش يا كراون قرار داده مي شود. بيلداپ دنداني مي تواند با مواد ترميمي مثل آمالگام يا كامپوزيت باشد و يا با پست و كر انجام گيرد. 
پيش از گذاشتن كرون (روكش) براي تاج دندان، لازم است ساختار حمايت كننده آن ايجاد شود. بخشي از تاج كه براي حمايت از روكش مهيا مي شود بطوري كه ممكن است با بيلدآپ توسط مواد ترميمي، پين داخل تاج، پين داخل كانال (پست هاي پيش ساخته) يا پست داخل كانال باشد. 
* پين بيلداب به روشي گفته مي شود كه تاج دندان از بين رفته و با گذاشتن پين در تاج يا داخل كانال ريشه دندان، شكل تاج دندان با مواد ترميمي باز سازي مي شود. به ساختار هاي مصنوعي كه جايگزين ساختار از دست رفته دندان مي شوند، رستوريشن (Restoration) گفته مي شود. روكش يا كراون (Crown) يك رستوريشن است كه سطح خارجي تاج دندان را مي پوشاند يا به اصطلاح روكش (Veneer) مي كند.
                                 
بريج (Bridge)
بريج جهت درمان بي دنداني ساخته مي‌شود، به اين صورت كه دو دندان يا ايمپلنت دو طرف ناحيه بي دنداني را همانند پلي به هم متصل كرده و به اين ترتيب دندان و يا دندان هاي از دست رفته را جايگزين مي كند. بريج به طور دائم به دندان ها متصل مي شود و جهت ساخت آن لازم است كه دندان ها تراشيده شوند. در اغلب بريج ها دو طرف محل اتصال دندان هاي پايه روكش مي‌شوند و در بعضي از آنها بريج به دندان هاي دو طرف توسط باله‌هايي مي چسبد و در برخي مواقع اين بريج تنها از يك طرف پايه دارد. بريج ها از جنس چيني يا سراميك اتصال يافته به فلز و گاهي اوقات تنها به وسيله ي مواد سرلميكي يا چيني ساخته مي‌شوند.
              
بيوپسي (Biopsy)
بيوپسي نمونه برداري از بافت زنده است كه مي تواند زير ميكروسكوپ و يا با روش هاي شيميايي انجام شود.معمولاً تشخيص بيماري هاي دهان با بيوپسي انجام مي‌شود.
                    
بيحسي (Anesthetic)
براي بي‌حس كردن محيط‌ دهان، بسته به نوع كاربردي كه دندانپزشك از بي‌حسي در نظر دارد، از مواد و تكنيك‌هاي مختلفي استفاده مي‌شود. ليدوكائين به عنوان متداول‌ترين بي حس كننده موضعي در جراحي‌هاي كوچك و دندانپزشكي استفاده مي‌شود.
                               
بي حسي موضعي (Local anesthesia)
اغلب شامل نورآدرنالين (نور اپي نفرين) مي شود كه بي حسي را براي مدت بيشتري موثر نگه دارد و از خونريزي بيش از حد حين جراحي يا كشيدن دندان جلوگيري كند. برخي افراد ممكن است به بي حسي موضعي عكس العمل بدي نشان دهند، بخصوص اگر بطور مستقيم به رگ ها تزريق شده باشد (راه دقيقي براي شناسايي آن نيست). بي حسي موضعي از طريق بستن موقت راه انتقال سيگنال هاي عصبي عمل مي كند.
                              
بي حسي نسبي
اين نوع بي حسي اضطراب و درد را كاهش مي دهد اما همچنان به بي حسي موضعي نياز است. در اين نوع بي حسي از مخلوط گاز دي نيتروژن مونوكسيد و اكسيژن استفاده مي شود كه بيشتر براي زنان باردار نيز كاربرد دارد.
                                  
تزريق ماده ي بي حسي از طريق انسداد عصب از ريشه
بيشتر مواقع براي اشاره به بي حسي دندان هاي فك پايين بكار مي رود، كه شامل تزريقي است كه نيمي از فك پائين را بي حس مي سازد. فك پايين، برخلاف فك بالا بسيار ضخيم تر است و به ماده ي بي حس كننده اجازه نمي دهد كه به درون استخوان نفوذ كند، بنابراين بايد عصب را از عقب دهان، در جايي كه وارد استخوان فك مي شود بي حس كرد.
                                     
آرام بخش خوراكي
آرام بخشي واليوم مانند است كه پيش از درمان به صورت قرص به بيمار داده مي شود و بعد از مصرف آن بيمار همچنان كاملاً هوشيار و آگاه است ولي كمتر از قبل اضطراب دارد.
             
آرام بخش وريدي
نوعي نيمه بي هوشي كه به عنوان آرام بخش استفاده مي شود ولي بيمار را بيهوش  نمي كند. از آرام بخش وريدي براي جراحي هاي ناخوشايند و طولاني مدت يا در صورت ترس بيمار استفاده مي شود. اين نوع آرام بخش درون دست تزريق مي شود. فردي كه آرامبخش به او تزريق شده معمولاً دچار فراموشي مي شود و اتفاقات قبل، حين يا بعد از فرآيند را بخاطر نمي آورد.
                     
بايت وينگ (Bitewing)
بهترين حالت راديوگرافي براي تشخيص پوسيدگي هاي بين دنداني و بررسي وجود تحليل استخوان حمايت كننده دندان ها مي باشد. جهت تهيه اين راديوگرافي،‌ حلقه كاغذي كه داراي يك زبانه (wing)  كوچك است را دور فيلم قرار مي دهند، بعد از جايگذاري آن در دهان بيمار، ‌بيمار روي زبانه را گاز مي گيرد و در اين حالت عكس گرفته مي شود. به اين خاطر وينگ نامگذاري شده و در نهايت تصويري از دندان هاي دو فك را در چنين تصويري ارائه مي دهد.
                      
روت كانال (Root Canal Therapy - RTC)
معالجه ريشه دندان، درمان ريشه دندان، معالجه ريشه، اندو، روت كانال تراپي، روت كانال، آر سي تي، عصب كِشي، عصب كُشي                 روت كانال تراپي كه به اشتباه به آن عصب كشي نيز گفته مي شود يكي از درمان هاي مهم در دندانپزشكي مي باشد. در ابتدا كانال ريشه و حفره مغز دندان كه  شامل بافت‌هاي عصبي و رگ‌هاي خوني و بافت‌هاي سلولي ديگري مي باشد به طور كامل برداشته و تخليه مي‌شوند و سپس تميز مي‌شوند و آنگاه به وسيله يك سوهان كوچك (فايل هاي اندو)، شكل ‌دهي و با محلول شستشو، عفونت‌ زدايي مي‌شوند و سپس آن را با مواد ويژه نرمي مثل گوتاپركا پر مي‌كنند. بعد از اين عمل، دندان مي‌ميرد و اگر بعد از اين، دندان عفوني شود بايد تحت عمل جراح  انتهاي ريشه قرار گيرد.
                          
فيلينگ  (Dental Filling)
جايگزين كردن مواد مصنوعي (مواد دنداني) به جاي بافت ميناي دندان است كه در واقع همان پر كردن دندان مي باشد. مواد دنداني مختلفي براي ترميم تاج دندان وجود دارد كه بسته به نوع دندان و نياز بيمار، به كار مي رود.
                        
فيليپر (Flipper)
يك پروتز متحرك موقتي كه در دوره انتظار براي آماده شدن پروتز اصلي استفاده مي شود. گاهي به جاي بريج و يا ايمپلنت، از فيليپر براي تك دندان از دست رفته، به صورت دائمي استفاده مي كنند.
                                    
اينله (Inlay) و انله (Onlay)
اينلي و انلي حدواسط بين پر كردن و روكش دندان مي باشند. در مواردي كه ساختمان كافي دندان براي ساپورت پر كردگي وجود ندارد و در عين حال دندان به شدت آسيب نديده باشد، از اين ها استفاده مي شود. جنس اينلي و انلي از طلا، كمپوزيت، رزين و يا سراميك است. عمر اين ترميم ها در صورت مراقبت نسبتاً زياد مي باشد و به دو صورت مستقيم و يا غيرمستقيم ساخته مي شوند.فرم مستقيم در مطب انجام مي شود و با استفاده از كامپوزيت و رزين صورت مي گيرد.فرم غير مستقيم در لابراتور انجام شده و از جنس طلا و يا سراميك مي تواند باشد.
                            
پر كردن ريشه بصورت رتروگراد
زماني استفاده مي شود كه دسترسي طبيعي به سيستم كانال ريشه توسط پست ها مختل شده باشد. اين روش شامل يك نيمه جراحي و برداشتن نوك ريشه دندان، پاك سازي و بستن آن است.
                                             
پست ها
معمولاً به صورت پيش ساخته يا پست ريختگي هستند. اين پست ها درون كانال هاي پر شده ريشه دندان مرده قرار مي گيرند تا از روكش يا بريج حمايت كنند. اخيراً از پست هاي غيرفلزي نيز استفاده مي شود.
                                            
پين ها
زماني كه يك گوشه يا يك نوك دندان از بين رفته باشد، به كار مي روند. كار پين ها در واقع تقويت مواد پركردگي است. پين ها ممكن است باعث ترك خوردن داخلي دندان و از بين رفتن عصب شود.
                             
كلاهك محافظ دندان (روكش)
واژه ي مترادف روكش، كه از جنس سراميك يا طلا ساخته شده و يا داراي ساختار دروني فلزي است (به منظور ايجاد استحكام) كه با پرسلن يا چيني (بمنظور حفظ زيبايي) پوشيده شده است. معمولاً از كلاهك يا روكش براي پوشش دادن و محافظت از دندان هاي شكننده، داراي پركردگي هاي وسيع يا دندان هاي عصب كشي شده جهت حفاظت از دندان و يا بهبود ظاهر آن بكار مي رود.
                        
روكش موقت
روكش موقت عمدتاً از پلاستيك ساخته شده مي شود و با استفاده از سمان موقت در جاي خود قرار مي گيرد.
                                        
زيركونيوم
بروزترين ماده ي روكش دنداني زيبايي است. http://b.link/karvanysa بخش داخلي روكش از زيركونيوم ساخته شده كه سفيد است و به خوبي قرار مي گيرد و مي تواند فشارهاي محتمل درون دهان را تحمل كند و بعد با پرسلن براي بدست آوردن زيبايي مطلوب پوشيده مي شود.
                
سراميك
مواد ترميم كننده شيشه مانندي هستند كه مي توان آن ها را ترميم يا آسياب كرد يا يك متخصص مي تواند با استفاده از سراميك پودر شده در لابراتوار آن را بسازد و سپس بپزد.
                                                   
قطع نوك (apex) ريشه دندان
يك نيمه جراحي است كه در آن نوك ريشه عفونت كرده برداشته مي شود و كانال ريشه دندان پر مي شود. بطور كلي در گذشته تنها از آمالگام دنداني استفاده مي شد و اغلب از جايي كه دسترسي به بالاي دندان به دليل پست ها يا روكش ها يا جايي كه پر كردن ريشه ناموفق بوده صورت مي گيرد.